ClickBait Nedir? Ne İşe Yarar? Tıklama Tuzağı Örnekleri

Clickbait, dijital dünyada gezinen kullanıcıların dikkatini çekmek ve günümüzde, büyük ölçüde spama yakın kullanımı ile karşımıza çıkmaktadır. Clickbait doğru kullanıldığı takdirde büyük etkiye sahip bir pazarlama tekniğidir. Yanlış kullanıldığı takdirde ise, markanın büyük antipati toplayacağı ve arama motorları tarafından yaptırıma neden olabilecek zararlı bir uygulamadır. Bu ince farkı ve clickbait örneklerini bu yazı içerisinde göreceksiniz.

Clickbait Nedir?

Clickbait, Türkiye’de de “tık tuzağı” yerine yabancı terimi olan clickbait terimi ile anılır. Şüphe uyandıran ve ilgi çekici bir başlık ile birlikte ziyaretçileri içeriğe taşıma amacı ile kullanılmaktadır. Başlık dışında kullanılan yöntemleri de olsa da en çok başlık üzerinde kullanılır. Bazı sözlükler, okumaya teşvik edici dikkat çeken bağlantı olarak da tanımlamıştır. Bu tanımın masum bir şekilde yapıldığını söylemek lazım.

Clickbait sadece metne dayalı bir teknik değildir. Görsel, fotoğraf ve diğer grafikler de clickbait tekniğinin destekleyici unsurlarıdır. Dikkat çekerek, kullanıcıların bir içeriğe gitmek için bağlantıya tıklamaya ikna eder. Geçmişte kalitesiz web siteler tarafından tercih edilen clickbait yöntemi, günümüzde dev haber siteleri tarafından dahi kullanılıyor. Nedeni ise, oluşturduğu yüksek trafiğin kaybettirdiği imaja oranla daha üstün gelmesidir.

Clickbait Nasıl Yapılır?

Clickbait sağlıklı bir şekilde yapıldığı takdirde çok etkilidir. Birçok kişi, clickbait yöntemini tamamen zararlı zannediyor olabilir. Ayrıca, web sitedeki birçok içerik ve blog gönderiminin clickbait olup olmaması gerektiği de çok fazla soruluyor. Bu sorunun cevabı tamamen yaklaşım ile alakalıdır. Clickbait yöntemini içeriğe ilgi çekerken nasıl kullandığınız çok önemlidir.

Aşağıda yer alan 5 püf nokta ile birlikte hem clickbait nasıl oluşturulur sorusuna cevap bulacaksınız hem de yapılan yanlışlardan kaçınmış olacaksınız.

Orijinal ve yaratıcı olurken, yanıltıcı olmaktan kaçının

Özellikle ülkemizde clickbait yönteminin çok kötü kullanıldığını görüyoruz. Kullanıcıları içeriğe çekmek için kullanılan başlıklar, içerik hakkında doğru bilgiyi vermeli ve alaka düzeyi yüksek olmalıdır. İçerik ile alakasız olan başlıklar, kullanıcıların tepkisi ile karşılaşır ve hemen çıkma oranı çok yüksek olur. Başlık ile içeriğin alakasız olması spam yöntemler arasındadır ve arama motorları tarafından cezalandırılır.

Bu konuda örnek vermek gerekebilir. “Türkiye’de sağlığa mucizevi katkılar veren 10 termal tesis” başlıklı bir yazının içeriğinde ilgili 10 tesisi, özellikleri ile birlikte anlatırsanız, bu doğru bir clickbait kullanımı olacaktır.

Termal suların sağlık üzerindeki olumlu etkileri herkes için doğrulanmış bir bilgidir. Bu açıdan yanıltıcı bir bilgi yoktur. Ayrıca, içeriğin de alakalı olması ile birlikte doğru kullanım gerçekleşmiş olur.

Olumsuz bir örnek vermek gerekirse; “Türkiye’deki aktif volkanik dağ patladı.” başlıklı bir yazı yanlış clickbait örneğidir. Çünkü yanıltıcı bilgi bulunmamaktadır. Türkiye’de aktif volkanik dağ yoktur. Dolayısı ile kullanıcılar yanıltıcı bilgi ile içeriğe yönlendirilmiş olur. Bu gibi yanıltıcı bilgiler şikayet üzerine yaptırıma uğrayabilir.

İçerik paylaşırken şüpheci yaklaşın

Hem web sitenizde hem de sosyal medya hesaplarından içerik paylaşırken şüpheci yaklaşmak gerekiyor. Bu sayede, clickbait yönteminin olumsuz sonuçlarından kurtulabilirsiniz. Okunması için yanıltıcı bilgi barındıran ya da içeriğinde konuda bağımsız metin ve görseller bulunduran yazılar, şüpheci bir yaklaşım ile önlenebilir.

Clickbait yöntemi ile düzenlenen içeriklerde, başlık ilgi çekici olsa da içeriğin bir kısmı konudan bağımsız bir şekilde spam içeriğe sahip olabiliyor. Bu açıdan, içerik paylaşırken, içeriğin sadece bir bölümünü değil içeriğin tamamını okumak çok önemlidir.

Dijital dünyada sadece web siteler yönetilmiyor. Bunun yanı sıra çok sayıda tanınmış kişi, sosyal medya hesapları üzerinden milyonlara düşüncelerini ve takip ettiği içerikleri paylaşıyor. Ülkemizde birçok tanınmış kişinin yanıltıcı bilgiler ile paylaşım yapması hem imajlarına zarar veriyor hem de gülünç duruma düşmelerine yol açıyor. Bu nedenle, içeriğin doğruluğundan mümkün olduğunca emin olmak gerekir.

Yararlı bir şekilde sansasyon oluşturmak istenen pazarlama tekniğidir. Oluşturulan sansasyon, içerik ile birlikte kullanıcıyı tatmin eder seviyede olmalıdır. Kısacası, bir içeriğin dikkat çekicilik düzeyi ne kadar büyürse, içeriğin de aynı oranda tüketici merakını karşılaması gerekir.

Birçok web site, anlık trafik oluşturmak için clickbait tekniğini kullanıyor. Çoğu haber sitesi, clickbait tekniği ile birlikte trafik oluştururken büyük bir kitleyi de uzun vadeli bir şekilde kaybediyor. Çünkü, haberin içeriği çoğunlukla başlığın vaat ettiği bilgileri vermiyor.

Facebook’un clickbait tekniğine yaklaşımı

2022 yılı itibariyle, sosyal medya platformları arasındaki liderliğini sürdüren Facebook, clickbait konusunda çok katı kurallara sahip. Sadece paylaşılan içeriklerin başlıklarını değil aynı zamanda kendi platformu üzerinde oluşturulan içeriklerin başlıklarında da kurallarını esnetmeden uyguluyor.

Facebook, kendi algoritmasını yıllar içerisinde geliştirerek, yanıltıcı başlıklara karşı önlem almış durumda.

Yeni algoritmalar ile birlikte, yanıltıcı başlığa sahip olduğu düşünülen içerikler, haber akışında yer bulamayarak çok daha az görünür olacak.

Facebook gibi tüm web site sahipleri, clickbait yöntemini olumsuz şekilde kullanmaktan kaçınmalıdır. Uzun vadede başarılı olmak için clickbait yöntemi olması gerektiği gibi kullanılmalıdır.

Başlığa bir harekete geçirici mesaj koymayın

Özellikle içerik web sitelerinin çok sık yaptığı bir durumdur. Kişiyi hareket geçirecek bir başlık ile ziyaretçileri içeriğe çekmeye çalışılır. Örneğin; “Barcelona – Real Madrid maçını izlemek için hemen linke tıklayın.” gibi bir başlık clickbait başlıktır. Bu gibi başlıklar, zarar verici başlıklardır ve çoğunlukla içerikte bu maçın yayını bulunmayacaktır.

Yukarıdaki örneğin yanı sıra, özellikle satış odaklı clickbait tekniği çoğunlukla olumsuz sonuçlanmaktadır. “Hemen tıklayın ve %70 indirim kazanın!” gibi bir başlık, kullanıcılar için yem olduğu düşünülebilir. Bu açıdan ticari girişimler için clickbait tekniğini kullanmak çok risklidir. Tanınmamış markalar tarafından kullanılmaması çok daha uygun olacaktır.

Bir trajedi üzerinden clickbait yapmayın

Dünyada olan bir trajediyi sadece trafik oluşturmak için kullanmak, kullanıcıların ve kamuoyunun kesinlikle hoşuna gitmeyecektir. Trajedi üzerinden kampanya yürüten ve clickbait tekniğini kullanmaya çalışan markaların çok ciddi kayıplar yaşadığını çok yakından biliyoruz. Bu konuya özellikle dikkat etmek gerekir.

Dünyada yaşanan çok sayıda trajik olay, birçok ülkede yeteri kadar değer görmüyor olabilir. Özellikle kültür farklarından dolayı, olayın ne ölçüde trajik olduğunu anlayamayan markalar, kendilerinde bir başlık stratejisi oluşturmaya çalışırken büyük bir hata gerçekleştirebiliyor.

Clickbait Neden Başarılı Oluyor?

Clickbait yönteminin kullanıcıları bağlantıya tıklaması konusunda hala büyük etkisi var. Bunun nedeni ise insanların düşünme biçiminden kaynaklanıyor. Merak konusu, karşı konması çok zor bir istektir. Kullanıcılar ihtiyacının çok daha ötesinde fayda sağlayacak bilgilere ulaşmak istiyor. Bu başarının özünde, merak ve ihtiyacın üzerinde fayda sağlama isteği yatıyor.

İnsan beyni, olumlu bir aktivite gerçekleştirdiğinde dopamin salgılar. Clickbait başlıklar da bizi tıklamaya iterek dopamin salgılanmasını tetikler. İnsan merakını karşılamak için ilgili bağlantıya tıklayarak, dopaminin salgılanmasını ateşler.

Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, insanları kutuplaştıran başlıklar çok daha fazla ilgi çekici oluyor. Bu nedenle de kutuplaştırmaya taraf olan web siteler başlıkları ile birlikte daha fazla trafik sağlayabiliyor.

Başlıkta yer alan bilinmeyenler ve iddialı kelimeler, kullanıcıları tıklamaya teşvik ediyor.

Fear of missing out yani FOMO etkisi, clickbait üzerinde büyük bir önem arz ediyor. Bir şeyi kaçırma korkusu insanları harekete geçiren önemli bir etmendir. Kullanıcılar da ilgi çekici bir başlığın arkasında yer alan içeriği kaçırmak istemezler. Çünkü kendileri için çok önemli bilgilerin olma olasılığı tıklamadıkları takdirde korkutacaktır. Ancak, içerik kullanıcıyı tatmin etmediği durumlarda ise hayal kırıklığı yaratır.

Clickbait tekniğinin işe yaradığı durumlar olduğu gibi işe yaramadığı durumlar da vardır. Bir sitenin clickbait taktığını yer içerikte ve olumsuz bir şekilde kullanıyor olması, bir süre sonra kullanıcılar karşısında güvenirliğini yitirmesine neden olur.

Clickbait’i Ne Zaman Kullanmalısınız? (Clickbait Örnekleri)

İşletmeler pazarlama stratejisi olarak clickbait tekniğini kullanabilirler. Kullanımı için uygun olan bazı durumlar bulunmaktadır.

Clickbait tekniğini kullanmak için aşırı iddialı bir başlık kullanmak her zaman doğru bir kullanma yöntemi olmaz. Çünkü bazı içerikler, iddialı başlıkları destekleyemezler. Bu gibi durumlarda da, kullanıcılardan spam içerik damgası vurulur.

Clickbait tekniğinin temelde oluşturmuş olduğu iki farklı fayda bulunmaktadır. Aşağıda bu faydaları, örnekleri ile birlikte görebilirsiniz.

Bir Web Siteye Trafik Çekmek

Clickbait tekniğinin en büyük kullanım amacı, trafik oluşturmaktır. Trafik oluşturmak için tasarlandığı herkesin bildiği bir durum olsa da, bunu faydalı ve zararlı bir şekilde kullanmak mümkündür.

Trafiğin bir anlam ifade etmesi için içeriğin başlığın vaat ettiği çekiciliği karşılaması lazım. Aksi takdirde hemen çıkma oranı çok yüksek olacak ve sağlıklı bir trafik edinilmemiş olacaktır. Hemen çıkma oranı yüksek olan web sitelerin uzun vadede SEO açısından büyük zararlar görebilir.

Satış odaklı (ürün de olabilir reklam da olabilir) yapılan clickbait çalışmalar, kullanıcılar için sinir bozucudur. Çoğunlukla içerik içerisinde ekstra hiçbir tıklama yapmadan içeriği terk ederler. Bu nedenle, satış odaklı yapılmayan içerikler çok daha fazla alıcı bulur.

Shopify tarafından oluşturulan bir örnek;

Shopify oluşturmuş olduğu içerik örneğinde; ürünler hakkında bilgi vererek, kullanıcılara faydalı bir şekilde clickbait yapıyor. Ziyaretçilerin ürünü satın almasını istemezken, kendilerine özgü çözümleri sunarak, kararı kullanıcıya bırakıyor.

Viral Pazarlamaya Girişmek

Viral pazarlama girişimleri çok risklidir ve kesinlikle viral olacağı söylenemez. Viral pazarlama, her zaman denemeler ile gerçekleşir. Viral pazarlama için çok sayıda deneme yapılabilir ancak bu zaman içerisinde okuyucu tarafında yorgunluk oluşturabilir.

Görece organik bir şekilde oluşan viral içerikler, clickbait tekniği ile birlikte milyonlar ile buluşturulabilir. Viral içeriklerin clickbait yöntemi ile içerik tüketicilerine sunulması, tüketiciyi mutsuz etmez. Milyonların konuştuğu ve ilgilendiği bir içeriğe ulaşmak, kullanıcıyı büyük oranda mutlu edecektir.

Mesaj Paylaşmak İçin

Pazarlama teknikleri sadece ürün ve hizmet satmak için gerçekleştirilmez. Bunların yanı sıra, işletmenin sahip olduğu değerleri tanıtmak için de yapılır. Markanın sahip olduğu değerler, kullanıcıların duygularını harekete geçirebilir. Clickbait de bir açıdan bakıldığında duyguları harekete geçiren bir tekniktir. Bu iki tekniğin birleşimi çok faydalı olabilir.

Duygulara hitap eden içerikler, milyonlar tarafından sahiplenerek paylaşılabilir. Bu açıdan marka bilinirliği ve sevilen bir marka oluşturma için çok faydalıdır.

Bu yöntemi çok sayıda firma kullanmaktadır. Duyguları harekete geçiren mesajlar özellikle sağlık sektöründe çok kullanılmaktadır.

Clickbait Kullanmaktan Ne Zaman Kaçının?

Pazarlamacıların ya da içerik üreticilerinin büyük bir kısmı clickbait kullanmaması gerektiği durumlarda dahi clickbait kullanabiliyor. Bunun sonucunda da, kullanıcılar tarafından olumsuz bir imaja sahip oluyor. Clickbait tekniğinin kendisi kötü değildir. Onu kullanan kişi, onu kötü ya da iyi yapmaktadır. Clickbait tekniğini kullanıcılar için bir yem olarak kullanmak, arama motorları tarafından cezalandırılmak ile sonuçlanabilir. Bu açıdan dikkatli olmakta fayda var.

Clickbait tekniğinin birçok kişi tarafından kötü anılmasının en büyük nedeni; kullanıcıların zamanını sadece tık almak için boş yere harcamaktır. Kullanıcılar, tıklama sonrası ulaştıkları içerikten beklediklerini verimi alamadıkları takdirde, büyük bir hayal kırıklığı yaşarlar. Bunun için kaybettikleri zaman ve sonucunda oluşan hayal kırıklığı, uzun vadede içerik sahibine zarar verir. Özellikle kalitesiz pazarlamacılar ve haber siteleri, bu tekniğin kötü anılmasında büyük bir paya sahip.

Clickbait tekniğinin kullanılacağı durumlar olduğu gibi kullanılmaması gereken durumlar da vardır. Bu durumları başlıklar halinde aşağıda bulabilirsiniz.

Başlığın Hakkını Veremediğiniz Zaman

Dijital dünyada, normal yaşantıya göre zamana verilen önem çok daha fazla olabiliyor. Kullanıcılar, dijital dünyada harcadıkları boşa zamanı çok sinir bozucu buluyorlar. Gördükleri dikkat çekici bir başlık, içerik alaka düzeyi, zenginliği ve talep edileni vermesi bakımından yetersiz kaldığında, boşa harcanan zamanı temsil eder. Başlığın hakkını vermek, clickbait tekniğinin altın kuralıdır. Başlığın hakkını verecek kalitede ve dolulukta bir içerik yoksa, clickbait tekniğini kullanmamak gerekir.

Sonuç olarak, sansasyonel bir başlığın içeriğinde aynı derecede bilgiler sunamıyorsanız, clickbait kullanmaktan kaçının.

Yanlış veya Eksik Bilgileriniz Olduğunda

Ürün ya da hizmet satmak için kullanılan clickbait, oldukça etkili bir yöntemdir. Ancak bilgilerin eksiksiz ve doğru olması gerekir. Aksi takdirde, hem satışı yapamaz hem de şikayet toplarsınız. Bu da, işletmenin imajına olumsuz yansır.

İşletmeler için güven oluşturmak çok önemlidir. Güven bir kere yıkıldıktan sonra tamir süreci çok daha zor ve maliyetlidir. Ürün ve hizmet satmak isterken, başlıkta sunulan yüksek indirim oranı ya da cazip fiyatlar, linkte tıkladıktan sonra sağlanmıyorsa, bu çok olumsuz bir durumdur ve hatta kasten yapıldığı takdirde suç teşkil edebilir.

Sadece ürün ve hizmet satışı için değil, içerik ön bilgilendirmesi olarak sunulan başlıklar, içerik ile doğru bilgileri vermelidir. Başlık, içeriğin kalitesini iddia eden ön bilgiler sunar. İçerikte bu bilgilerin eksik ya da yanlış olduğu görülürse, yine bir spam kullanımı temsil eder. Bu gibi kullanımlardan kaçınmanız gerekmektedir.

Satışları Arttırmaya Çalışırken

Satışlar için clickbait kullanmak, bazı durumlarda başlı başına antipatik olabiliyor. Görece samimiyetsiz olan clickbait tekniği, marka imajına zarar verebilir ve daha düşük bir konuma düşürebilir.

Henüz kendi markasını oluşturamamış ve fason üretim yapan firmalar, clickbait tekniğini kullansa da belirli bir tanınırlığı olan markaların kullanmaması çok daha sağlıklı olacaktır.